Meslek Seçimi Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Meslek seçimi; yaşam tarzından, çevre ilişkilerine, yaşam koşullarından dünya görüşüne kadar insanoğlunun tüm hayatını etkileyen bir süreç olarak varlığını sürdürmektedir. Bireylerin hangi meslek grubunun kendi kişilik özelliklerine yatkın olduğu konusunda etkin ve doğru karar vermeleri önemlidir. Doğru olmayan bir meslek seçimi bireyin mutsuz, verimsiz, isteksiz ve doyumun sağlanamadığı bir sürece dâhil olmasına neden olur. Meslek seçimi yaparken bireyler, kendi kişiliklerine en uygun alanlara yönelmelidirler. Kişiliğe uygun meslek seçimi, bireyin gerek iş hayatında gerekse sosyal hayatında istediği tatmini elde etmesine ve gelecekte mutlu bir hayat sürdürmesine sebep olan etkili bir faktör olarak ön plana çıkmaktadır. Bunun gerçekleşmesinin temelinde ise bireylerin öncelikle;

1. Kendini tanıması (ilgi, yetenek ve değerlerin belirlemesi)

2. Meslekleri tanıması (özellikleri, nitelikleri ve eğitim süreci)

3. Kişilik özellikleri ile Mesleki özelliklerinin birbirleriyle uyumlu olup olmadığına dikkat ederek karar verme süreci yatmaktadır.

İnsanın yaşamı boyunca yerine getirmesi gereken gelişim görevleri vardır. Bunların içinde en önemlisi ve en zor gerçekleştirilebileni ne istediği ve neleri yapıp neleri yapamayacağı konusunda net bir benlik algısı geliştirebilmesidir. Kendini bilmek her devirde ve her kültürde olgunluğun birinci koşulu sayılmıştır. Meslek seçimi söz konusu olduğunda kişinin kendini bilmesi demek; hangi çalışma alanının gerektirdiği görevleri yerine getirebileceği (yetenekleri), nasıl bir çalışma ortamında ne gibi işleri yapmaktan mutlu olacağı (ilgileri) ve mesleki etkinliklerden başka ne gibi faydalar beklediğini (mesleki değerlerini) açık seçik olarak ifade edebilmesi demektir.

Sağlıklı bir meslek kararı verebilmenin diğer bir koşulu seçenekler (meslekler) konusunda bilgi sahibi olmaktır. Oysa gençlerin eğitim ve meslek seçenekleri hakkında bilgilerinin yetersiz ve çoğu zaman yanlış olduğu gözlenmektedir. Yapılan gözlemler ve araştırmalar sonucunda üniversiteye yerleşen öğrencilerin ilk aylarda çoğunun bulundukları bölümlerden memnun olmadıklarını göstermektedir. Bunların bir kısmı, aldıkları puanlara göre bilgi sahibi olmadıkları bölümleri tercih etmek zorunda kaldıklarını, bir kısmı ise isteyerek geldikleri bölümde aradıklarını bulamadıklarını ifade etmekte ve bir sonraki yıl alan değiştirme planları yapmaktadırlar.

Eğitim sistemimiz öğrencilerin çoğunu ilköğretimin sonunda bir meslek eğitimi seçmeye bir kısmını ise alan seçmeye zorlamaktadır. Bu yaştaki seçimlerin çoğu anne ve babaların yönlendirmesi ile gerçekleşmektedir. Onların da birçok meslekten habersiz olarak bu işlemi yürüttüklerini gözlemlemek mümkündür. Oysa gençlerin, geleceklerini yakından etkileyecek bir konuda karar vermeden önce, kendilerine açık olanakları araştırmaya girişmeleri, eğitim ve meslek seçenekleri hakkında bilgi edinme çabası göstermeleri gerekir.

Meslek seçiminin son aşamasında ise; yukarıda açıkladığımız iki alanda elde edinilen bilgilerin birlikte değerlendirilmesi, öğrencinin ilgi, yetenek ve değerlerine uygun olan mesleğin tercih edilmesi; istenilen yönlerinin en fazla, istenmeyen yönlerinin en az ve ulaşabilme imkanının en yüksek olduğu seçeneğin tercih edilmesi gerekmektedir.