Sınav Kaygısı ve Nedenleri?
Sınav Kaygısı; kişinin sınav sonucunda elde edeceğini düşündüğü akademik başarısızlığını genelleyerek, bunu kişiliğinin başarısızlığı olarak algılamasından kaynaklanan, dolayısıyla eğitim-öğretim hayatı boyunca biriktirdiği bütün bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve endişe, korku gibi duyguların bir arada yaşanması sonucunda başarının düşmesine yol açan yoğun kaygı durumudur. Bu yoğun kaygı durumu ise; kişinin sınava yüklediği anlam, zihinde oluşturulan imaj, sınav sonrasına ilişkin kazanım ya da kaybedişlere verilen etkidir.
Öğrencilerin çoğunda sınav öncesi veya sınav sırasında heyecan, panik, korku, kaygı, stres…vb durumlar gözlenebilir. Önemli olan bu gibi durumlarla karşılaştığımızda nasıl bir yol izleyeceğimizdir. Normal olarak her insan çeşitli durumlarda bu duyguları yaşar. Buradaki önemli nokta, kaygının performans üzerinde yaratacağı olumlu ya da olumsuz etkidir.
Sınav kaygısı aslında gerekli ve faydalıdır. Fakat bu kaygı düzeyi iyi ayarlanmalıdır. Sokrates’in “orta yol” kuralı gibi; ne aşırı yüksek olacak (yapamayacağım, başarılı olamayacağım…) ne de aşırı düşük (aman boşver alt tarafı sınav), orta düzeyde (dikkati toplar, öğrencinin motivasyonunu arttırır) olacak ki sınava hazırlık sürecinde ki öğrencilere faydalı olabilsin.
Çocuğunuzun sınav kaygısı yaşayıp yaşamadığını anlamak için yapacağınız bazı gözlem ve deneyimler sizlere yardımcı olacaktır. Sizlere yardımcı olabilmek adına sınav kaygısı yaşayan öğrencilerin ne gibi belirtiler gösterebileceğini uzman bir bakış açısıyla göstermeye çalışacağım. Sınav kaygısı yaşayan gençlerin gösterebileceği belirtileri 4 ana başlık altında inceleyebiliriz.
SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ
ZİHİNSEL BELİRTİLER:
Dikkat dağınıklığı, konsantre olamama, “Ya başaramazsam”, “Kazanamazsam”, “Sınavda hastalanırsam.” gibi gerçekçi olmayan hayali başarısızlık düşünceleri, “Başaramayacağım”, “Puanım yeterli olmayacak”,”Yapamayacağım.” şeklinde kendini sürekli eleştirme ve özgüven sorunu yaşama, Bildiklerini bir araya getirememe ve karşıdakine ifade edememe, unutkanlık, odaklanamama, kendini sürekli başkalarıyla kıyaslama… vb durumlar bilişsel belirtiler arasında gösterilebilir.
DUYGUSAL BELİRTİLER:
Gözlemlenebilir düzeyde huzursuzluk, çabuk öfkelenme ve kızgınlık, hali, mutsuzluk, içe kapanma, sosyal ilişki kurmada güçlük çekme kendini olumsuz algılama, endişe, korku, çaresiz hissetme, mahcup olma ve utangaçlık, hayal kırıklığı yaşama, tedirgin olma, kolayca ağlama, güvensizlik, şaşkınlık ve depresif duygu durumu olarak ortaya çıkmaktadır.
DAVRANIŞSAL BELİRTİLER:
Çalışma isteksizliği, başarısızlık, istek ve ihtiyaçları düzenleyememe, unutkanlık, kontrolü dışsal nedenlere yüklemek ve sınavdan kaçma (ders çalışmayı bırakma, sınavı çözmeyip yarıda bırakma), kaçınma (ders çalışmayı erteleme, sınava girmeme), sınavlarda donup kalma, dikkatsizlik ve konsantrasyonda bozulma, saldırganlık, dengesiz beslenme olarak özetlemek mümkün olacaktır.
FİZİKSEL BELİRTİLER:
Baş ağrısı, sabahları kendini yorgun ve halsiz hissetme, uyku sorunları, tikler ve davranış kontrol sorunları, mide ve bağırsak sorunları, iştahsızlık, kalp çarpıntısı ellerde titreme, terleme, kasılma hissetme ve soğuk olması gözlenen belirtilerdir.
SINAV KAYGISININ NEDENLERİ?
ZAMANI YÖNETEMEME:
Öğrenci eğer sınava çalışmaya geç başladıysa konuların yetişmemesi, böyle giderse hedeflerine ulaşamayacağını düşünmesi; erken başladıysa düzenli ve sistemli çalışmadığı için zamanı doğru kullanamaması, konu tekrarlarının yapılamaması, soru çözüm saatlerinin ayarlanamaması ve konuları bitirememesi durumunda yaşamış olduğu stres ve panik hali öğrencide kaygı oluşmasına sebep olur.
YANLIŞ DERS ÇALIŞMA ALIŞKANLIKLARI:
Öğrenci bireysel farklılıkları göz önünde bulundurarak çalışma programı hazırlamadığı ve sistemli çalışmadığı için bu durum motivasyonunun düşmesine ve kaygı düzeyinin artmasına sebep olur.
MÜKEMMELLİYETÇİ OLMA:
Yaptıklarının en iyisi ve hatasız olması gerektiğine inanan, kazanamama gibi bir ihtimali göz önünde bulundurmayan, sınavı kazanmalıyım düşüncesiyle hareket eden, ailesinin beklentilerini karşılamak için gece gündüz çalışan öğrencilerde kaygı seviyesi yüksek olur.
BAŞARISIZLIK KORKUSU:
Sınavda başarısız olacağını düşünen öğrenciler sınav kaygısı yaşar.
SINAVA FAZLA ANLAM YÜKLEMESİ:
Kişinin kendi seviyesine uygun hedefler belirlememesi ya da sınavı kendisini arkadaşlarına en önemlisi de ailesine kanıtlayabileceği bir alan olarak görmesi kaygı düzeyini yükseltir.
AİLE BASKISI:
Ailenin çocuklarından çok fazla beklenti içerisinde olması, öğrencinin ise bunu başaramayacağını hissetmesi kaygı düzeyini arttırır.
